«چهار طاقی بازه هور» مهم‌ترین یادگار دوره ساسانی
مجله خبری آبادی 118/خراسان رضوی «چهار طاقی بازه هور» یکی از آثار تاریخی خراسان رضوی است. لغت بازه هور از دو کلمه تشکیل شده است. بازه در لهجه مشهدی به معنای دهنه بین دو کوه و تنگه و هور در زبان فارسی به معنای خورشید است.
چهار طاقی بازه هور در فاصله ۷۵ کیلومتری جنوب شرق مشهد و جانب شرقی راه قدیمی که خراسان را با سیستان و کرمان متصل می‌کرده و روی تپه‌ای با ارتفاع حدود ۱۳ متر از سطح جاده بالاتر است، قرار دارد. روستای رباط سفید و بازه هور با فاصله ۱.۵ کیلومتری و ۳ کیلومتری، نزدیک‌ترین آبادی‌ها به این بنا هستند. در ۳۵۰ متری جنوب غربی چهار طاقی، گردنه کوهستانی قرار دارد که قلعه دختر در این مکان واقع و بر چهار طاقی مشرف است.
محمود طغرایی، مسئول ثبت آثار ملی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی در گفت‌وگو با مجله خبری آبادی 118 در خصوص این بنا اظهار کرد: بنای چهار طاقی بازه هور یکی از مهم‌ترین بناهای به جای مانده از دوره ساسانی در شمال شرق ایران است. این بنا اولین اثر ثبت ملی خراسان است. پژوهشگران مشرق شناس و متخصصان ایرانی زیادی در مورد کارکرد بنای بازه هور اظهار نظر کرده‌اند و اغلب آن را بنای مذهبی و عمدتا یک آتشکده معرفی می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه پژوهش‌های باستان‌شناسی اخیرا این بنا را بسیار با اهمیت دانسته‌اند، افزود: در کنار آن یک بنای ستون‌دار شناسایی شده که با چهار طاقی یک مجموعه بوده است. هرچند این مجموعه می‌تواند یک آتشکده باشد اما هنوز این موضوع به صورت قطعی اثبات نشده است. بررسی‌های اخیر باستان شناسی نشان می‌دهد که در منطقه بازه هور که بیش از ۲۰ هکتار است، شاهد یک مجموعه مهم مذهبی به نام قلعه دختر، چهار طاقی و چند محدوده باستانی دیگر هستیم که تمام آن‌ها در برنامه طرح عرصه و حریم قرار دارند.
بازه هور معرف خراسان پیش از اسلام
مسئول ثبت آثار ملی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی عنوان کرد: مهم‌ترین ویژگی این مجموعه تاریخی، وجود چندین اثر و بنا در آن و ظرفیت فوق‌العاده آن برای تبدیل به هدف گردشگری و سایت موزه است. دسترسی مناسب، آب و هوای مطلوب گردشگری، زیرساخت جاده و امکانات لازم از عواملی است که این بخش را به یک مقصد خوب گردشگری تبدیل می‌کند. این مجموعه آثار، بخش مهمی از تاریخ خراسان قبل از اسلام را معرفی می‌کند.
وی تصریح کرد: میراث فرهنگی از ۷۰ سال قبل تاکنون نسبت به مرمت، حفاظت و تعیین حریم بنای چهار طاقی اقدام کرده است. در سال‌های اخیر و به ویژه پس از کاوش‌های باستان شناسی، برنامه تعیین عرصه و حریم آن را انجام داده و از بستر تاریخی مجموعه در مقابل تخریب معدن‌کاران گچ محافظت کرده است.
طغرایی در خصوص برنامه‌های اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان بیان کرد: برنامه درازمدت اداره‌کل شامل تهیه طرح گردشگری مجموعه و ادامه کاوش‌های باستان‌شناسی، ساماندهی محوطه و بازسازی، مرمت و ایجاد سایت موزه در آنجاست؛ به طوری که مکانی مناسب برای بازدید گردشگران ایجاد شود.
ایجاد امکانات، اولین گام در جذب گردشگر
وی بیان کرد: در صورتی که طرح‌های اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان در این مجموعه به ثمر بنشیند یک مقصد ارزشمند که دارای جنبه تاریخی و تفریحی است، ایجاد می‌شود. این مجموعه در مسیر راه بین‌المللی استان‌های جنوبی به سمت مشهد است و می‌تواند گردشگران زیادی به خود جذب کند.
مسئول ثبت آثار ملی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: تهیه برنامه‌های آگاهی‌رسان، نصب تابلوهای راهنما، دعوت از گروه‌های بازدیدکننده مانند دانشگاهیان، مدارس، گروهای مردم نهاد می‌تواند مجموعه را معرفی کند. البته مهم‌ترین اقدام در راستای جذب گردشگر ایجاد امکانات مناسب و ارائه خدمات قابل قبول است. تاکنون فقط گردشگران بازیدهای شخصی داشتند و انبوه گردشگر به این منطقه نیامده است.
وی در پاسخ به زمان آماده‌سازی این منطقه گردشگری گفت: پیش از حضور انبوه گردشگران باید زیرساخت‌هایی مانند مسیر گردشگر، سرویس‌های بهداشتی، محلی موقت برای استراحت، آب شرب و… ایجاد شود. در حال حاضر طرح اولیه ارائه شده است. در نهایت پس از جذب اعتبارات لازم به زیرساخت‌های لازم پرداخته خواهد شد.
طغرایی در خصوص جذب اعتبارات بیان کرد: اول باید تصمیم کلی در مورد طرح گردشگری بازه هور گرفته شود و سپس سرمایه‌گذاران را دعوت می‌کنیم تا طرح را ببینند. مراحل ابتدایی را نیز می‌توان از اعتبارات دولتی تامین کرد. در هر حال ابتدا باید کلیات طرح گردشگری مورد تایید قرار گیرد.
انتهای پیام
