این روزها نبض عیسی‌آباد در باغ‌های گیلاس می زند ولی بی صدا!
مجله خبری آبادی 118/مرکزی فرا رسیدن تابستان و به بارنشستن درختان، فصل جدیدی از کار را برای کشاورزان و باغداران به همراه دارد تا با همت مضاعف حاصل تلاش یکساله خود را برداشت کنند.
به گزارش مجله خبری آبادی 118، روستا، کشاورزی و تولید، سه ضلع بسیار مهم چند ضلعی اقتصاد و امنیت غذایی کشور را تشکیل می‌دهند و توجه به آنها و حمایت از تولیدکنندگان در عرصه کشاورزی می‌تواند تضمین‌کننده امنیت غذایی پایدار به عنوان یکی از مولفه‌های توسعه و پیشرفت کشور باشد.
تولیدات کشاورزی به ویژه در بخش روستایی، علاوه بر تامین معیشت روستا، نقش موثری در تامین نیازهای کشور دارد و حرکت هرچه بیشتر مناطق روستایی به سمت تولید تک‌محصولی، می‌تواند نقش پررنگ‌تری را در تامین نیازهای کشور بازی کند. علاوه بر آن، تمرکز بر روی تولید یک محصول سازگار با شرایط اقلیمی منطقه می‌تواند به افزایش بازدهی و کیفیت آن محصول کمک کند و در نهایت سود بیشتری را برای تولیدکننده به ارمغان بیاورد.
بیشتر روستاهای شهرستان محلات به دلیل شرایط اقلیمی، بخش اعظم تولیدات خود را به یک محصول خاص اختصاص داده‌اند. از زردآلو و سبزه لریجان گرفته تا گوجه و آفتابگردان جودان(جردیجان)، انار خورهه، هلو و بیدقرمز بزیجان، بادام و انگور گلچشمه و گیلاس عیسی‌آباد، همگی محصولاتی هستند که به دلیل سابقه چندین دهه فعالیت روستائیان در تولید، به جایگاه قابل قبولی در کیفیت رسیده‌اند.
روستای عیسی‌آباد در دهستان خورهه از بخش مرکزی شهرستان محلات، در ۳۴ کیلومتری شمال غربی این شهرستان واقع شده است.
برای رسیدن به عیسی‌آباد باید با حرکت از مسیر محلات به خمین، وارد جاده روستای “وَر” شده و پس از عبور از جاده‌ای پر پیچ و خم که یادآور جاده چالوس است و گذشتن از کنار معادن سنگ منحصربه‌فرد بین المللی مانند مرریت سیادر و دره‌بخاری، به عیسی‌آباد رسید.
بر اساس اطلاعات دریافتی از درگاه ملی آمار و طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ تعداد ۵۱ خانوار شامل ۱۲۱ نفر در این روستا سکونت داشته‌اند. مقایسه جمعیت ۱۳۸ نفری سال ۱۳۹۰ و ۱۹۴ نفری سال ۱۳۸۵، نشان می دهد که عیسی‌آباد نیز مانند اکثر روستاهای کشور، روند نزولی جمعیت را در پیش گرفته است.
با نزدیک شدن به عیسی‌آباد، سرسبزی ناشی از باغات، خیلی زودتر از خانه‌های روستا خودنمایی می‌کند. نزدیک‌تر که می‌شوم، ترازوی کنار جاده حکایت از این دارد که به مقصد رسیده‌ام. خودروهای عبوری برای خرید محصول شاخص باغات این روستا صف کشیده‌اند. گویا از کیفیت گیلاس عیسی‌آباد باخبرند.
گوی های سرخ جذاب مانند چراغ راهنمایی، شما را به توقف دعوت می‌کند؛ توقفی مطلوب که عجله ای برای برای پایان یافتن آن نیست.
با نزدیک شدن به اواخر بهار، اندک‌اندک باغ‌های این روستا به رنگ سرخ درمی‌آید؛ گویا هاله ای سرخ‌رنگ باغات عیسی‌آباد را در بر می گیرد. محصول گیلاس روستا کم کم آماده برداشت می‌شود و زن و مرد در کنار تمام اعضای خانواده، به برداشت این گوهرهای خوش رنگ می‌پردازند.
امسال به دلیل گرمای هوا، باغات عیسی‌آباد زودتر به بار نشسته اند.
وارد باغ‌ها که می‌شوید، جنب و جوش خاصی جریان دارد و تمام اعضای خانواده به همراه کارگران در برداشت محصول مشارکت دارند. گویا نبض زندگی این روزها در باغ‌ها می‌زند. بر اساس آنچه از صحبت‌های باغداران برمی‌آید، با توجه به عدم سرمازدگی، محصول سال جاری از نظر کمیت، کیفیت و قیمت در مقایسه با سال‌های گذشته، بسیار مطلوب‌تر است.
برخی باغداران، مشتریان ثابت سالانه خود را دارند که هرساله برای خرید محصولات به آنها مراجعه می‌کنند. برخی هم علاوه بر فروش محصول کنار جاده، تولیدات خود را به محلات، قم و اراک منتقل کرده و به فروش می‌رسانند.
باغداران می گویند فروش محصول به صورت پراکنده بوده و تاکنون خریداران عمده از صنایع تبدیلی گیلاس، مشتری محصولات عیسی‌آباد نبوده‌اند. در صورت ایجاد ثبات در تولید، می‌توان با ایجاد صنایع تبدیلی حتی در مقیاس کوچک، به افزایش ارزش افزوده برای کشاورزان و اشتغال‌زایی بیشتر در روستا کمک کرد و حتی شرایطی را فراهم کرد که آنها که رفته اند بازگردند.
حدود ۳۵ هکتار باغ گیلاس مثمر و حدود ۴ هکتار باغ غیرمثمر در عیسی‌آباد وجود دارد. اکثر گیلاس‌های این روستا شامل سه نوع پیش‌رس، تک‌دانه و مشهدی است. گونه پیش‌رس، ریزدانه بوده و گونه تک‌دانه، بزرگ‌ترین و مرغوب‌ترین گیلاس عیسی‌آباد است. البته نوعی گیلاس که به صورتی موسوم است نیز در باغات وجود دارد. حدود ۳ الی ۴ هکتار باغ آلبالو نیز در عیسی‌آباد به چشم می‌خورد.
برداشت محصول معمولا از اواسط خرداد با به بارنشستن گونه پیش‌رس آغاز شده و تا اواسط تیرماه ادامه دارد، اما گرمای هوای امسال موجب شده تا برداشت محصول زودتر اتفاق بیفتد.
به گفته روستائیان، با توجه به شرایط مطلوب آب و هوایی، در سال‌های اخیر باغ‌های روستا افزایش پیدا کرده است. قرار گرفتن عیسی‌آباد در محدوده منطقه محافظت‌شده هفتاد قله، توسعه باغات یا منازل مسکونی این روستا از شمال را با چالش مواجه کرده است. برخی اهالی از کیفیت پایین اینترنت همراه یکی از دو اپراتور بزرگ تلفن همراه نیز گلایه دارند. دیگر گلایه باغداران نسبت به تردد خودروهای سنگین است، زیرا مدعی اند که تردد خودروهای سنگین در این مسیر ممنوع است.
یکی از مشکلاتی که کم و بیش در کشور وجود دارد و در عیسی‌آباد نیز به چشم می‌خورد، نبود اطلاعات دقیق از حجم تولید محصولات این روستاست. البته با توجه به نوسان تولید که برخی سال‌ها در اثر سرمازدگی گریبان باغداران را می‌گیرد، نمی‌توان آمار دقیقی در ارتباط با محصولات تولیدی این روستا عنوان کرد. به همین دلیل نمی‌توان درباره صرفه اقتصادی ایجاد صنایع تبدیلی در روستا اظهار نظر کرد.
در کنار روستا معادن سنگ، آهن و مس وجود دارد و به گفته اهالی، انفجارهای گاه و بیگاه در یکی از این معادن، با ایجاد شوک موجب کاهش آب چشمه فصلی روستا می‌شود. به همین علت در سال زراعی جاری، از بیم کم‌آبی برای باغات، از کشت محصولاتی مانند نخود و لوبیا خودداری کرده‌اند.
به گفته باغداران، به خاطر سرمای منطقه، باردهی گیلاس‌های عیسی‌آباد دیرتر اتفاق می‌افتد و اگر مشکل کم آبی وجود نداشت، می‌توانست با گیلاس‌های نوبرانه مشهد رقابت کرده و سود بیشتری عاید آنان کند.
به گفته اهالی عیسی‌آباد، اگرچه سیل مردادماه سال گذشته آسیبی به باغات نرسانده اما سیل اواخر سال ۱۳۹۷ و اوایل ۱۳۹۸، باغات این منطقه را با چالش‌هایی مواجه کرد.
کاهش جمعیت روستا طی چند سال اخیر، کاهش نیروی جوان و آماده به کار را در پی داشته و حضور کارگران غیربومی در فصل برداشت، نشان‌دهنده این مسئله است. در صورت ادامه این روند و افزایش میانگین سنی ساکنان روستا، تولید گیلاس در روستا با چالش مواجه خواهد شد. کمک به رونق و مکانیزاسیون باغداری می‌تواند با ایجاد صرفه اقتصادی، جوانان را به ماندن در روستا ترغیب کند.
مشاهدات میدانی خبرنگار مجله خبری آبادی 118 نشان می‌دهد که نبود آفت و کرم‌خوردگی، مزیت اصلی باغات گیلاس عیسی‌آباد بوده که حاصل تجربه، سخت‌کوشی کشاورزان و آب و هوای مساعد منطقه برای پرورش گیلاس است.
به گزارش مجله خبری آبادی 118، فاصله کمتر از ۷۰ کیلومتری عیسی‌آباد تا اراک با وجود جاده نامناسب و کندرو، ظرفیت مناسبی برای معرفی و عرضه این محصولات ارگانیک در استان و استان‌های هم‌جوار است.
اگرچه کم‌آبی سال‌های اخیر، کشاورزی در سراسر کشور را با چالش مواجه کرده است اما شرایط آب و هوایی و منابع آبی در عیسی‌آباد تقریبا مناسب بوده و می‌توان نسبت به گسترش و بهینه‌سازی تولید اقدام کرد، اما با وجود نامگذاری سال جاری به عنوان رونق تولید و لزوم حمایت از تولیدکنندگان، بی‌توجهی مسئولان شهرستان به مسئله تبلیغات و بازاریابی، در کنار برخی مشکلات ناشی از فعالیت معادن، مانعی بزرگ در مقابل رونق تولید گیلاس در عیسی‌آباد است.
از طرفی، در حالی که در بسیاری از مناطق با وجود پیشینه بسیار کم در تولید یک محصول، به منظور نهادینه‌سازی و رونق آن اقدام به برگزاری جشنواره می‌کنند، اینجا با وجود سابقه چند دهه تولید گیلاس، خبری از چنین برنامه‌هایی نیست.
دهستان اناج از توابع بخش قره‌چای خنداب این روزها میزبان چهارمین جشنواره گیلاس و آلبالو است اما باغداران عیسی‌آباد از چنین برنامه‌ای محرومند.
اندکی آن‌سوتر در ۸۰ کیلومتری اراک، در شهر زنگنه از توابع استان همدان، هرساله به منظور تشویق تولیدکنندگان آلبالو، یک جشنواره برگزار می‌شود. اگرچه حجم تولید و مساحت باغات زیر کشت عیسی آباد با زنگنه قابل مقایسه نیست اما برگزاری جشنواره حتی در مقیاس کوچک، می‌تواند یک عامل انگیزشی برای باغداران گیلاس عیسی‌آباد باشد.
اما وقتی جشنواره گل و گیاه شهرستان محلات به عنوان برند این شهرستان، دو سال است که برگزار نمی‌شود، توجه مسئولان به گیلاس عیسی آباد، خوش‌بینانه و توقعی عجیب به نظر می‌رسد، گرچه نباید لزوم خواست و نقش آفرینی اهالی روستا بویژه باغداران را در برگزاری چنین رویدادی نادیده گرفت. اصلا شاید برای برگزاری چنین رویدادی ابتدا باید اهالی و دهیاری روستا گام اول را برداشته و در مسیر برگزاری، کمک و نقش آفرینی مسئولان را مطالبه کنند.
نبود هرگونه آئین مرتبط با این محصول شاخص منطقه در روستا که می تواند حتی پخت نوعی غذای خاص با این محصول توسط مردم روستا در ایام برداشت باشد، یا هرگونه مراسمی که ردپای این محصول به عنوان یک رکن در آن دیده شود، عجیب به نظر می رسد و نشان می دهد که مردم روستا نیز آنچنان که باید سهم خود را در تبدیل کردن گیلاس به یک شاخص هویتی برای روستا و کمک گرفتن از آن برای رشد اقتصادی و اجتماعی ایفا نکرده اند.
باور به لزوم معرفی این روستا و ظرفیت هایش باید در مردم و مسئولان وجود داشته باشد و ضرورت ورود مردم به حوزه برگزاری رویدادهای اینچنینی که خود نوعی بازاریابی و عامل جذب مشتری است غیرقابل انکار است، البته این ضرورت نافی وظیفه مسئولان اعم از دهیاری و دستگاه های مختلف اجرایی در شناساندن این تکه از ایران زیبا به فعالان اقتصادی و گردشگران نیست، اتفاقی که تاکنون رقم نخورده است.
بی شک باغات زیبای گیلاس عیسی آباد می توانند دریچه زیبای دیگری را در شهرستان توریستی محلات به روی گردشگران مشتاق باز کنند و حضور گردشگران در کنار خلاقیت اهالی در پذیرایی از آنها می تواند درآمد حاصل از اقتصاد گردشگری را به درآمد گیلاس های خوشمره و زیبای این روستا افزوده و اقتصاد منطقه را رشد دهد و مسئولان خلاق می توانند مردم را به سمت نقش آفرینی بیشتر در برگزاری رویدادهای مرتبط با امتیازهای نسبی منطقه سوق داده و فصل برداشت را به جشنواره ای از شعر و رنگ و شور، شکرگزاری و نشاط بدل کنند، اما آنچه اینجا شاهدیم تنها هنرنمایی انگشتان هنرمند خالق و حاصل عرق جبین مخلوق است که نه تنها کم نیست، که بسیار است، اما چه خوب بود اگر با برگزاری آئین های مختلف و تولید محصولاتی با محوریت این میوه بهشتی هم دیگرانی را به این بهشت فراخوانده می شدند، هم درهای جدیدی به روی اقتصاد روستا باز می شد و هم پایه های هویتی منطقه استحکام بیشتری پیدا می کرد.
برخی عقیده دارند که حضور مدیران و نیروهای غیربومی و بعضا ناآشنا به پتانسیل‌های منطقه مانع تدوین برنامه‌ریزی‌های بلندمدت توسعه‌ای، مطابق با نیازهای منطقه بوده و به این مشکلات دامن می زند، شاید این نظر درست باشد، در واقع دستگاه های ناظر بر عملکرد مدیران باید در این خصوص پاسخ دهند، ولی حتی اگر این ادعا و عقیده درست هم باشد، اینگونه مدیران نیازمند مرور فلسفه خدمت هستند که اگر فلسفه خدمت به درستی درک و اجرا شود، اینکه در کجای جهان متولد شده ایم و در کجای جهان ایستاده ایم نمی تواند تاثیری در اثری که به عنوان مدیر یا مسئول در محدوده خدمت رسانی از خود برجای می گذاریم داشته باشد.
انتهای پیام
