بررسی پدیده زنان مردانه و مردان زنانه و نگاه کالایی غرب به زنان

به گزارش مجله خبری آبادی 118، خبرگزاری مجله خبری آبادی 118 در خراسان شمالی میزگردی را با موضوع جایگاه زنان و سیره حضرت زهرا (س) با حضور خانم دکتر روح افزایی، خانم دکتر همت افزا و خانم دکتر طالب پور از اساتید دانشگاهی و حوزوی برگزار کرد که مشروح آن را در ادامه می خوانید:

دکتر روح افزایی استاد حوزه علمیه خراسان شمالی در پاسخ به این سوال که اسلام چه جایگاهی را برای زن در نظر گرفته است؟ اظهار کرد: اگر خواسته باشیم در پایگاه های دینی قبل از اسلام، جایگاه زن را بررسی کنیم، درمی یابیم که اسلام نگاه ویژه ای به جایگاه زن دارد.

وی گفت: اسلام به حضرت مریم(ع) نگاه مهر، رحمت، شفقت و مهربانی دارد و از سوی دیگر در قرآن کریم چندین آیه و سوره مانند نساء و مریم به نام زن است.

وی افزود: پیامبر اکرم(ص) به صورت ویژه و خاص حضرت فاطمه(س) را می بوسیدند و حتی کارهایشان را از منزل دخترشان شروع می کردند و این امر نشان می دهد که اسلام چه نگاه ویژه ای به جایگاه زن دارد.

۱۴ نوع ازدواج!

وی با اشاره به اینکه از ابتدای عالم تاکنون ۱۴ نوع ازدواج وجود داشته است، ادامه داد: اما از زمانیکه دین اسلام ظهور کرد، اسلام بر ۲ ازدواج دائم و موقت صحه گذاشته است و دلیل این امر، حفظ کرامت زن بوده است.

روح افزایی بیان کرد: در جامعه کنونی که بر امر ازدواج خدشه وارد شده و این امر در ۳۰ سال اخیر نمود بیشتری پیدا کرده است، ازدواج جنبه کالایی و جنسیت گرایی پیدا کرده؛ در حالیکه دیدگاه اسلام نسبت به زن این گونه نبوده و دیدگاه اسلام نسبت به زن، دیدگاهی مقدس و والا است.

وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه فلسفه پوشش و حجاب و سیره حضرت زهرا (س) چگونه است؟ گفت: دیدگاه غرب نسبت به زنان به شدت ابزاری و جنسیتی است و برای آن ها تولید نسل اهمیت بیشتری دارد.

وی تصریح کرد: در حوادث اخیر مشکل ما مسئله حجاب نبود و بحث بر روی پوشش بوده است. بله، در حجاب محدودیت هم برای خانم و هم برای آقا است و اگر این محدودیت وجود نداشته باشد جامعه انسانی نخواهد بود.

وی توضیح داد: در کشوری همچون هلند موضوع پوشش و عدم پوشش از کمر انسان به پایین است و باید این مسئله رعایت شود. یعنی در هرجایی یک نوع حجاب وجود دارد و رعایت می شود.

وی با بیان اینکه حجاب برای زن به معنای آن است که گردی صورت و از مچ دست به پایین دیده شود، افزود: دین اسلام می گوید حجاب رعایت شود چراکه نیاز به تحکیم و استواری خانواده داریم و هیچ بنایی در عالم مهمتر از خانواده نیست.

روح افزایی ادامه داد: خارج از خانه، ریحان و محبوبه های متفاوتی وجود دارد و اگر حجاب نباشد آیا مرد می تواند در خانواده ریحان و محبوب خود را پیدا کند؟

وی تاکید کرد: در حال حاضر ما مشکل حجاب نداریم و مسئله بر روی پوشش است و در پوشش باید حداقل هایی که قانون می گوید رعایت شود.

وی با اشاره به شیوع ویروس کرونا و حضور بیشتر جامعه در فضای مجازی تصریح کرد: طی دو سه سال اخیر، فرزندان ما در بازار اجانب تربیت شدند و الان باید آن ها را به راه اصلی بازگردانیم.

وی در پاسخ به این سوال که باید برای تقویت نقش زنان چه اقداماتی انجام شود؟ گفت: چقدر خوب است که دانشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی دست به دست یکدیگر دهند که بر روی بینش مردم کار کنند.

روح افزایی خاطرنشان کرد: در حال حاضر با هنجارشکنی مواجه هستیم و باید اقداماتی را انجام دهیم که زمینه مهدویت را آماده کند.

وی توضیح داد: زمانیکه یک بیماری مسری به روح و روان انسان سرایت کرد باید به دنبال درمان آن باشد و بدتر آن است که بیمار باشیم اما به فکر درمان آن نباشیم.

وی گفت: اکثریت جمعیت ما در سن ۱۵ تا ۶۵ سال بوده و تربیت پذیر هستند و باید خوراک برای آن ها تهیه شود.

وی تصریح کرد: ما یک بینش، روش و منش داریم، یک جایی است که شخصی بینش دارد اما جایی برای پیاده کردن آن ندارد اما اگر هر سه مورد آن را با یکدیگر داشته باشیم می توان افراد را تربیت کرد و در این زمینه باید از خبره ها استفاده شود.

روح افزایی تصریح کرد: حضرت فاطمه(س) متوجه بودند که دست امام علی(ع) از خلافت کوتاه است اما از ایشان حمایت کردند؛ در حال حاضر نیز باید از ولی فقیه حمایت شود و از سوی دیگر برنامه ریزان از اطلاعات پژوهشگران و محققان نیز استفاده کنند.

وی تاکید کرد: در حال حاضر خانم ها در همه ابعاد حضور پیدا کرده اند اما از نظر اطلاع رسانی خیلی ضعیف هستیم و باید افراد خانم شاخص معرفی شوند.

دخترهای مردانه و پسرهای زنانه

دکتر پروین همت افزا، فعال حوزه بانوان، روانشناس و جامعه شناس نیز در این نشست گفت: شاید خیلی ها بر این عقیده باشند که روانشناسی، علمی غربی است، درحالی که مبانی روانشناسی در اسلام نیز وجود دارد.

وی با بیان اینکه ۷۰ درصد شخصیت انسان تا ۶-۷ سالگی شکل می گیرد، ادامه داد: درواقع، شخصیت این فرد در سن و سالی که بیشتر در خانه حضور دارد و وارد جامعه نشده است شکل می گیرد که نشان از اهمیت نقش خانواده در تربیت فرد دارد.

وی افزود: مادر در خانواده بیشترین زمان را با فرزند سپری می کند. یعنی می توانیم بگوییم که بیش از ۵۰ درصد از آن ۷۰ درصد شخصیت کودک به واسطه یادگیری از مادر انجام می شود.

همت افزا گفت: زن، عمود خیمه خانواده تلقی می شود به ویژه در بُعد روانی و شخصیتی فرزندان؛ پدر نیز نقش چادر آن خیمه را دارد که بیشتر حمایتی تلقی می شود.

مادر، الگوی اثرگذارتری برای فرزندان است

وی با تاکید بر اینکه مادر خانواده، الگوی موثر و اثرگذارتری برای فرزندان به حساب می آید، اظهار کرد: اگر زنی، زمان خیلی زیادی را بیرون از خانه و خانواده باشد، پسرهای آن خانواده در نقش مکمل خودشان دچار ضعف می شوند؛ دخترها نیز الگوی خود را از دست می دهند.

این روانشناس با اشاره به تعریف نقش مکمل، گفت: انسان ها ۲ بُعد جسمی و روانی دارند؛ جسمانی همان بُعد زنانگی و مردانگی است و به ویژگی های جنسی مرتبط می شود.

وی ادامه داد: از نظر روانی نیز، جنسیت طیفی است. یعنی واژه های دخترهای مردانه و پسرهای زنانه در این دسته می گنجد.

الگوهای نامناسب و تربیت دخترهای مردانه و پسرهای زنانه

وی تصریح کرد: دخترهای مردانه و پسرهای زنانه، نتیجه نامناسب بودن الگوی پدر یا مادر است. دختری که در بزرگسالی به مرد تبدیل می شود، طیف زنانگی ندارد. پسری که رفتارهای دخترانه دارد نیز همینطور. علت این است که الگوهای مردانه یا زنانه درست نداشتند و این طیف ها در آن ها شکل نگرفته است.

همت افزا تصریح کرد: در غرب، نگاه به زنان ابزاری و کالایی است و تفاوت ها در تاثیرگذاری های شخصیتی را نمی سنجند.

منظور از حجاب، فقط چادر و مقنعه نیست

وی همچنین گفت: آنچه سبب احساس رضایت در انسان می شود را آرامش می گویند که این آرامش با داشتن حجاب، افزایش می یابد.

وی تاکید کرد: شاید عده ای بگویند پس حتما همه باید چادر و مقنعه استفاده کنند؟ خیر. حجاب و پوشش با هم تفاوت دارد و فقط شامل اینها نمی شود؛ منظور ما این است که حجاب هرچه بیشتر باشد سبب می شود انسان زمانی که فعالیت می کند، حواسش به ویژگی های ثانویه اش نباشد و به کارش بپردازد.

این روانشناس گفت: پس حجاب به دلیل اینکه تمرکز فرد را از روی صفات جنسی برمی دارد، تمرکز روی کار و فعالیت را بیشتر می کند. همچنین حجاب سبب آرامش در انسان می شود؛ نه تنها فرد را محدود نمی کند بلکه تمرکز فرد را هم افزایش می دهد و سبب افزایش کارآیی و آرامش می شود.

وی با بیان اینکه در روانشناسی، تاکید بسیاری بر آرامش داریم، به سبک زندگی حضرت زهرا (س) اشاره و اظهار کرد: سبک زندگی حضرت زهرا (س)، معادل آرامش در زندگی است و مهارت های همسرداری بالایی داشتند.

همت افزا بیان کرد: در روایت ها آمده زمانی که حضرت علی، همسرش زهرا را صدا می کرد وی را «جانم فدای تو» خطاب می کرد اما حضرت زهرا، علی را در پاسخ، «روح من فدای تو» خطاب می کرد؛ این نشان می دهد حضرت زهرا، بُعد وسیع‌تری را در خطاب کردن وسط می گذاشت و این یعنی سبک درست همسرداری و نهایت آرامش.

وی با اشاره به نقش مادر موفق در موفقیت های فردی به ویژه در افراد مشهور، گفت: اگر به عنوان مثال به رونالدو بازیکن تیم ملی پرتغال که ستاره دنیا به حساب می آید دقت کنیم، می بینیم که مادری به شدت حمایت کننده دارد و خیلی از جاها نیز در کنار فرزندش حضور دارد. رونالدو هم در بسیاری از جملاتش نشان داده که رضایت مادرش برایش اهمیت دارد. وقتی زندگی آدم های موفق را بررسی می کنیم، درمی یابیم که در اکثر مواقع، نقش مادر بسیار پررنگ بوده است.

اسلام، مخالف فعالیت زنان نیست

وی با تاکید بر اینکه فعالیت اجتماعی زنان در اسلام رد نشده است، بیان کرد: نخستین زن فعال و شاغل در اسلام، حضرت خدیجه همسر پیامبر بود. پس فعالیت اجتماعی رد نشده است.

وی تصریح کرد: زنی که فعالیت اجتماعی می کند و در مقابل به زندگی اش لطمه می زند، مشکل در شخصیت و ناتوانی در مدیریت زمان، زندگی و کار دارد و در صورتی که تناسب این موارد رعایت شود و توجه به خانواده وجود داشته باشد، فعالیت اجتماعی و اقتصادی توسط زن هیچ مشکلی ندارد.

سقف های شیشه ای

این فعال حوزه بانوان همچنین با اشاره به موانع موجود در مسیر ترقی زنان شاغل، به «سقف شیشه ای» اشاره کرد و گفت: در مباحث روانشناسی، «سقف شیشه ای» مطرح می شود که برای خانم ها پررنگ است؛ یعنی موانعی که وجود دارد اما دیده نمی شود.

وی با اشاره به یکی از تحقیقات انجام شده در خصوص زنان در خارج از کشور، بیان کرد: طی تحقیقاتی، از تعدادی از آقایان این سوال مطرح شد که چقدر موافق کار کردن زنان هستند؟ ۹۰ درصد آن ها موافق بودند. در ادامه پرسیدند که چقدر موافقید رئیس شما در محیط کار، خانم باشد؟ و اینجا بود که این عدد به شدت پایین آمد؛ یعنی یک مرد نمی خواست چنین چیزی را تصور کند و موافق آن نیست. چون مردان در ذات خودشان، قدرت طلبی دارند.

سقف شیشه ای را با فرهنگ سازی حذف کنیم

وی تصریح کرد: باید سقف شیشه ای را با فرهنگ سازی برطرف کنیم. تصدی خانم ها در مدیریت ها باید بیشتر شود چرا که ویژگی هایی در زنان وجود دارد که سبب موفقیت آن ها نیز می شود؛ زنان انعطاف پذیری بیشتری دارند و هوش کلامی آن ها نیز از مردان بیشتر است. لذا در دنیای فعلی که دنیای گفت و گو است زنان می توانند در مناصب مرتبط، موفقتر از مردان عمل کنند.

استانداری، معاون خانم لازم دارد

همت افزا گفت: به نظرم استانداران باید یک معاون زن داشته باشند نه اینکه صرفا به مدیرکل بانوان اکتفا شود. در فرمانداری ها نیز همینطور؛ همچنین باید روی الگوهای زنان موفق بیشتر از گذشته کار شود.

نگاه واپس گرا و متحجرانه غرب به زنان

دکتر طالب پور از دیگر اساتید حوزه علمیه نیز در این نشست بیان کرد: نگاه غرب به زن یک نگاه واپس گرا و متحجرانه است که زن را نسبت به مرد طفیلی می داند و در بعد فکری و روحی نیز همین نگاه را دارد.

وی گفت: در کتاب های تاریخی می خوانیم که زنان آن ها هنگام فوت شوهرانشان حق حیات نداشتند و این مربوط به دوران قرن وسطی بود. در ۲۰۰ تا ۳۰۰ سال اخیر که موضوع فمنیسم مطرح شد زن را از نگاه قبلی بالا کشاندند و گفتند که زن در اندازه مرد است، بنابراین شخصیت و استقلالی برای زنان قائل نیستند.

وی افزود: اما اسلام در قرآن به زنان می فرماید ما شما را از مونث و مذکر آفریدیم، سرشت و هویت وجودی آن ها یکسان است و همانطوری که مردان به کمال و تقوا می رسند زنان نیز به همان شکل به کمال و تقوا می رسند.

وی ادامه داد: در موضوع کرامت انسانی نیز در غرب همه چیز را در ظاهر زن می بینند.

طالب پور در رابطه با حضور زنان در جامعه نیز بیان کرد: در حال حاضر زنان در جامعه اسلامی حضوری پررنگ دارند و از دانشجو، پزشک و معلم زن گرفته تا در بخش های اقتصادی همچون فروشنده زن و آن ها حضوری فعال در اجتماع دارند.

وی تاکید کرد: بنابراین این امر نشان می دهد که هیچ تفاوتی را برای حضور زنان در جامعه نسبت به مردان قائل نشده است.

وی با بیان اینکه اما در مورد این مسئله که آیا این حضور متناسب است و یا نه باید بحث شود، گفت: خیر و نیکی زن در این است که او مردها را نبیند و مردان او را نبیند ولی آیا این امر به معنای آن است که زن در جامعه اسلامی حضور نداشته باشد؟ به طور حتم این گونه نیست.

وی افزود: تا جاییکه امکان دارد باید در حضور اجتماعی زنان، زن کمترین برخورد را با مردان داشته باشد و اگر برخوردی نیز وجود داشته باشد باید با عفاف و حجاب باشد.

طالب پور خاطرنشان کرد: اما گاهی اوقات می بینیم که به لحاظ قانونی برخی از حداقل ها در ارتباط با حضور اجتماعی رعایت نمی شود، ما نمی گوییم که همه مبانی اسلام رعایت شود اما در کشوری زندگی می کنیم که باید حداقل پوشش رعایت شود.

وی تصریح کرد: وقتی روان یک شخص تحت تاثیر قرار می گیرد بقیه افراد را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. در بحث پوشش نیز به همین شکل است که اگر جلوی مسائل کوچک و آسانتر گرفته نشود همه را درگیر می کند.

وی در ارتباط با ارتقای جایگاه زنان نیز گفت: در سطح کلان و ملی طرح های خوبی وجود دارد اما وقتی به استان ها می رسد هیچ چیزی از آن ها باقی نمی ماند و یک نقطه ضعفی که وجود دارد آن است که طرح ها متناسب با هر منطقه ای بومی سازی نشده اند.

وی تاکید کرد: نیاز است که در این زمینه از پژوهشگران استفاده شود و برنامه هایی متناسب با نیاز جامعه تدوین شود.

انتهای پیام