حساب اقماری گردشگری نقشه راه سیاست‌های کلان/تا پایان ۱۴۰۱ این حساب منتشر می‌شود

جواد براتی در گفت‌وگو با مجله خبری آبادی 118 در خصوص حساب اقماری گردشگری اظهار کرد: در هر حوزه‌ای در دنیا آمار، اطلاعات و داده‌هایی وجود دارد. اقتصاد مهم‌ترین بخش و یکی از بخش‌های کلیدی است؛ بنابراین از همان ابتدا که بانک مرکزی در ایران شکل گرفته، حساب‌های اقتصادی تهیه شده است. تهیه این آمار از طریق نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل و صندوق جهانی پول به کشورها دیکته می‌شود و برای آمارگیری در هر بخش چارچوبی مشخص می‌شود.

وی افزود: گردشگری از جمله بخش‌ها یا صنعت‌های خاص است که در فعالیت‌های اقتصادی یک کد خاص به آن اختصاص نمی‌یابد. هتل، رستوران، دفاتر خدمات مسافرتی و… هر کدام کد جدایی در آمارهای اقتصادی دارد و این موارد تمام صنعت گردشگری را شامل نمی‌شود.

صنعت گردشگری فقط خدماتی نیست

براتی با بیان اینکه صنعت گردشگری در بخش‌های بسیاری نهفته است، عنوان کرد: برخی این صنعت را خدماتی می‌دانند اما گردشگری فراتر از این‌ موراد است و به حوزه حمل‌ و نقل، تفریح و سرگرمی، درمان و آموزش نیز مربوط می‌شود. بخشی از موارد گفته شده به گردشگری مربوط شده و بخشی دیگر در خدمت مردم همان منطقه است.

وی بیان کرد: جدا کردن سهم هر بخش در گردشگری کار ساده‌ای نیست و در عین حال برای برنامه‌ریزی درست در این حوزه به آمار دقیق نیاز است. در سال ۲۰۰۰ میلادی سازمان ملل و سازمان جهانی گردشگری چهارچوبی برای تهیه حساب‌های اقتصاد گردشگری ایجاد کردند که تحت عنوان حساب‌های اقماری گردشگری به همه کشورها ابلاغ شد.

عضو پژوهشکده جهاددانشگاهی با تاکید بر اینکه حساب اقماری برای هر حوزه بین بخشی تهیه می‌شود، بیان کرد: حساب اقماری گردشگری برای شناسایی نقش و جایگاه گردشگری در کل اقتصاد ایران ضروری است و با استفاده از آن می‌شود اثر صنعت گردشگری بر اقتصاد را بررسی و برای آینده برنامه‌ریزی کرد.

وی افزود: با اینکه الزامی از سوی سازمان جهانی گردشگری بر کشورها اعمال نشده در حال حاضر بسیاری از کشورها و تمام کشورهایی که صنعت گردشگری در آن مهم است، حساب اقماری گردشگری را تهیه کرده‌اند.

تدوین حساب اقماری گردشگری در ۱۰ جدول

براتی در خصوص ساختار حساب اقماری گردشگری تصریح کرد: حساب اقماری گردشگری دارای ۱۰ جدول است که چهار جدول آن مربوط به مصرف است و ۱۲ فعالیت در هر جدول قرار دارد. برای مثال در حوزه اقامت به چند نوع اقامت در هتل، هتل‌آپارتمان، میهمان‌پذیر، خانه دوم، خانه شخصی، خانه خویشاوندان و… تقسیم می‌شود.

وی بیان کرد: حمل‌ و نقل نیز به جاده‌ای، ریلی و هوایی تقسیم می‌شود و هر بخش جزئی‌تر می‌شود. سوغات، فروشگاه‌ها و جاذبه که تفریح و سرگرمی بخشی از آن است نیز از دیگر بخش‌های این جدول‌هاست.

متخصص حوزه اقتصاد گردشگری عنوان کرد: تمام ۱۲ فعالیتی که در چهار جدول اول مورد بررسی قرار می‌گیرد در یک جدول در خصوص گردشگران داخلی و یک جدول دیگر برای گردشگران خارجی بررسی می‌شود. جدول دیگری نیز آمار سفرهای ایرانیان به خارج از کشور را می‌سنجد.

وی گفت: در ۲ جدول ارزش افزوده محاسبه و بررسی می‌شود. این ۲ جدول به هزینه‌های گردشگر در مقصد نمی‌پردازد و درآمد و ارزش افزوده ایجاد شده بخش‌های مختلف این صنعت مانند هتل‌ها و رستوران‌ها را بررسی می‌کند. در این جدول‌ها حدود ۱۴ فعالیت به طور جداگانه برای گردشگران داخلی و خارجی بررسی می‌شود.

براتی اظهار کرد: یک جدول تعداد شاغلان و وضعیت اشتغال در این حوزه را می‌سنجد و جدول دیگری نیز تراز و تعادل میان ارزش افزوده و مصرف را بررسی می‌کند. یکی از جداول نیز به داده‌های کمی مانند ضریب اشغال هتل‌ها، آمار دفاتر خدمات مسافری و… می‌پردازد. بخش‌های این جدول با توجه به هر کشور متغیر است.

وی ادامه داد: همه کشورها نمی‌توانند تمام جدول‌های حساب اقماری گردشگری را تهیه کنند زیرا محدودیت داده و آمار دارند؛ برای مثال کشور ترکیه هفت جدول تهیه می‌کند. برخی از اطلاعات نیاز به آمارگیری جداگانه دارد که در برخی از کشورها این داده‌ها وجود ندارد. چهار جدول اول و ۲ جدول ارزش افزوده از ضروریات حساب اقماری است.

حساب اقماری گردشگری برای اولین بار در ایران تهیه می‌شود

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی تصریح کرد: در ایران برای اولین بار است که این حساب اقماری تهیه می‌شود. ۲ سال بعد از زمانی که سازمان ملل حساب اقماری گردشگری را به تمام کشورها ابلاغ کرد، ایران به سمت تهیه آن رفت. چند سال زمان برد تا نیازها بررسی و از حساب اقماری شناختی حاصل شد.

وی بیان کرد: تغیرات ساختاری مانند ادغام سازمان ایرانگردی و جهانگری با سازمان میراث فرهنگی و صنایع‌دستی و تغییرات مدیریتی باعث شد که کار پیش نرود. سال ۹۶ شورایی برای تهیه این حساب ایجاد و قرار شد تا سال ۹۷ کار تمام شود اما بی‌ثباتی ارز و مشکلات مالی مانع شد.

براتی گفت: سال ۹۸ با تاکید معاون اول ریاست جمهموری وقت، مرکز آمار ایران، سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی و سازمان برنامه و بودجه کشور کنار یکدیگر قرار گرفتند اما به علت مشکلات بودجه‌ای و عدم همکاری دیگر نهادها تهیه حساب اقماری گردشگری به تعویق افتاد. سال ۹۹ نیز به علت فراگیری کرونا فضای خوبی برای تهیه حساب اقماری نبود.

وی بیان کرد: در نهایت از ابتدای ۱۴۰۰ گردآوری داده‌ها آغاز شد و نهادها و سازمان‌ها نیز همکاری کردند. در سال ۱۴۰۱ فرآیندها ادامه یافته و داده‌ها در حال استخراج و تحلیل است. تا انتهای سال ۱۴۰۱ حساب اقماری گردشگری منتشر خواهد شد.

براتی عنوان کرد: تهیه حساب‌های اقماری به ساختار کشور وابسته است و هر چند سال یک بار که تغییرات زیادی در ساختار کشور ایجاد شود نیاز به تهیه دوباره این حساب خواهد بود. برای مثال تحریم‌ها کم شود، سرمایه‌گذاری بزرگی صورت گیرد یا تحولاتی در سیستم بخش‌های مختلف ایجاد شود. علاوه بر این بودجه کشور نیز در آمارگیری دوباره موثر است.

وی تصریح کرد: فاصله هر محاسبه بسته به شرایط کشورها متفاوت است. ممکن است برای اولین و آخرین بار این کار در ایران صورت گیرد. این حساب اقماری فقط سال ۱۴۰۰ را بررسی می‌کند. هر ماه جداگانه آمارگیری انجام شده و به دلیل اینکه نوروز دوره‌ خاصی است، آمارگیری جداگانه‌ای برای آن صورت گرفته است.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی عنوان کرد: نمونه‌گیری گردشگران داخلی مقابل در منازل، آمارگیری از گردشگران خارجی در مبادی خروجی کشور و اشتغال و ارزش افزوده این صنعت یک بار برای کل سال ۱۴۰۰ انجام شده است.

برای بخشی از آمارگیری ۲ میلیارد هزینه شده است

وی با بیان اینکه از بودجه طرح اطلاعی در دست ندارد، اظهار کرد: از جایی که بخش‌های درگیر در این طرح زیاد تست، کسی که در راس کار قرار دارد، از بودجه مطلع است. یکی از مهم‌ترین هزینه‌های تهیه حساب اقماری مربوط به آمارگیری است.

براتی عنوان کرد: آمارگیری گردشگران داخلی برای هر نمونه در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۰ هزار تومان شده است. در این آمارگیری ماموران آمار ۵۰ هزار نمونه را بررسی کردند. حدود ۲ میلیارد تومان بودجه تنها صرف بخشی از کار آمارگیری شده است. این بخش کوچکی از طرح بوده و ممکن است در همین آمارگیری هم هزینه‌های جانبی باشد که من از آن اطلاعی ندارم.

در سطح ملی آماری در حوزه اقتصاد گردشگری وجود ندارد

این متخصص حوزه اقتصاد گردشگری بیان کرد: هر آماری حتی با خطا از نبود آمار بهتر است. هر چند بعید می‌دانم خطا به اندازه‌ای باشد که مشکلی ایجاد کند. در حوزه اقتصاد صنعت گردشگری، آماری در سطح ملی وجود ندارد و تنها آمارها، محلی و برای مقاطع خاصی است.

وی افزود: برای مثال پژوهشکده گردشکری جهاد دانشگاهی در مشهد در مقاطع خاصی برای اهداف خاصی تنها در شهر مشهد آمارگیری کرده و چنین آماری در شهرهای دیگر نیز ممکن است وجود داشته باشد.

براتی با تاکید بر اینکه تهیه حساب اقماری گردشگری مزایای بسیاری دارد، گفت: با استفاده از این آمارهای محلی و مقطعی نمی‌شود در سطح ملی تصمیم‌گیری کرد. در سطح ملی آمار مشخص و دقیقی از حساب‌های اقتصادی گردشگری نیست و تحلیلگران نمی‌دانند گردشگران چه مقدار، چگونه و کجا هزینه می‌کنند.

وی اظهار کرد: این کار جنبه‌های مثبت فراوانی دارد. برای تهیه این حساب چندین کارشناس و تحلیل‌گر برای یادگیری اصول کار به کشورهای دیگری سفر کردند و این یعنی دانشی به محیط علمی کشور افزوده است. همچنین تهیه حساب اقماری گردشگری می‌تواند باعث ایجاد ارتباط میان ایران و سازمان جهانی گردشگری شود.

براتی تصریح کرد: یکی از اثرات منفی که ممکن است وجود داشته باشد، این است که متوجه شویم گردشگری در اقتصاد ایران مهم نیست و همان میزانی که قرار بوده در این صنعت هزینه شود، حذف شود که البته به نظر من این پیامد بدی نیست. اگر گردشگری در اقتصاد کشور موثر نیست، همان بهتر که در آن هیچ هزینه‌ای نشود.

انتهای پیام