خراسان شمالی غنی از مناطق اکُوتُنی

اکوتن محل تلاقی دو یا چند زیستگاه با یکدیگر است، مثلاً سواحل یا تالاب‌ها به علت تلاقی دریا با خشکی، اکوتن محسوب می‌شود. خراسان شمالی به‌لحاظ موقعیت جغرافیایی‌اش، غنی از مناطق اکوتنی است که این امر سبب شده تا از لحاظ زیستگاهی منحصربه‌فرد باشد.

یکی از این مناطق محدوده خراسان شمالی، پارک ملی گلستان است که اکوتن و جزو نقاط داغ زیستی است.

پارک ملی گلستان از نقاط داغ زیستی

بخشی از پارک ملی گلستان به‌عنوان یکی از نقاط داغ زیستی محسوب می‌شود، چون محل تلاقی دو اکوسیستم جنگلی و استپی و دشتی است و این امر سبب می‌شود شاهد زیست‌ گونه‌های حیوانی و جانوری از هر دو یا سه اکوسیستم در آن منطقه باشیم که این منطقه در حوزه استحفاظی خراسان شمالی قرار دارد.

در بخشی از پارک ملی گلستان که در حوزه استحفاظی خراسان شمالی قرار دارد، شاهد حضور مرال که مختص مناطق جنگلی است و قوچ و میش هستیم که مختص مناطق جنگلی است. در بعد گونه‌های گیاهی نیز درختان جنگلی را در کنار گونه‌های گیاهی مانند درمنه می‌بینیم.

مساحت پارک ملی گلستان ۹۲ هزار هکتار است که ۴۴ درصد معادل ۴۱ هزار هکتار از مساحت آن در حوزه استحفاظی خراسان شمالی قرار دارد. براساس پژوهش‌های انجام‌شده در این پارک حدود ۱۳۷۰ گونه گیاهی دیده شده است.

در پارک ملی گلستان ۵۸ گونه حیوانی پستاندار، ۱۵۰ گونه از پرندگان، ۲۴ گونه از خزندگان و دوزیستان و ۱۰ گونه از ماهی‌ها مشاهده شده است. بیشترین گونه‌های حیوانی و گیاهی موجود در پارک ملی گلستان در حوزه استحفاظی خراسان شمالی قرار دارند.

قورخود، اکوسیستمی منحصربه‌فرد در سطح ملی

منطقه حفاظت‌شده قرخود یکی از مناطق شاخص حفاظت‌شده در این استان است. این منطقه جزو اکوتن یا مناطق داغ زیستی است. منطقه حفاظت‌شده قرخود در غرب خراسان شمالی و در شهرستان مانه و سملقان قرار دارد که با مساحت ۴۳ هزار و ۲۱۶ هکتار در سال ۱۳۵۰ تحت حفاظت قرار گرفت.

هم‌مرز بودن منطقه حفاظت‌شده قرخود با پارک ملی گلستان سبب شده است تا این منطقه به یکی از مناطق شاخص و پراهمیت تبدیل شود.

در دهه‌های ۴۰ یا ۵۰ منطقه حفاظت‌شده قرخود جزیی از پارک ملی گلستان بود. در آن زمان، مدیریت منطقه برعهده استان خراسان بزرگ قرار داشت؛ اما بعد از تصویب قانون شکار و صید و محول شدن اجرای آن به سازمان محیط زیست و اعمال مدیریت‌های جداگانه پارک‌ها، این منطقه از پارک ملی گلستان جدا شد.

بخشی از منطقه حفاظت‌شده قرخود را که به پارک ملی گلستان متصل می‌شود می‌توان به عنوان اکوتن به‌شمار آورد.

قرخود به‌دلیل واقع شدن در مرز بین منطقه هیرکانی (خزری) و جنگل‌های خشک ایرانی تورانی، از تنوع گیاهی متنوعی برخوردار است که شامل جنگل درختان پهن برگ، جنگل‌های ارس، درختچه‌های سیاه تلو، زرشک، و گیاهانی مانند گون، درمنه، سریش، باریجه، زیره، کلپوره، بومادران و … است.

حدود ۲۲۶ گونه جانوری اعم از پستانداران، خزندگان، پرندگان و دوزیستان در این منطقه زیست می‌کنند و قوچ و میش اوریال، کل و بز، آهو، پلنگ، خرس قهوه ای، گرگ، گربه وحشی، گربه جنگلی، کارکال، سمور، گراز، کفتار، گرگ، کبک، قرقاول، هما، کرکس، تیهو، بالابان، انواع عقاب و … از جمله حیات وحش شاخص منطقه هستند.

این منطقه یکی از اکوسیستم‌های منحصربه‌فرد در سطح ملی است که با تنوع اقلیمی و تنوع زیستی بی‌نظیر، قابلیت جذب پژوهشگران و محققان داخلی و خارجی را دارد.

موزه‌ای در خراسان شمالی در دل جنگل‌های درکش

جنگل‌های درکش در خراسان شمالی یکی دیگر از مناطقی است که به‌عنوان اکوتن محسوب می‌شود. مساحت جنگل‌های خراسان شمالی ۴۳۴ هزار و ۵۵۰ هکتار است که ۲۱ درصد از این مساحت که حدود ۲۵ هزار هکتار می‌شود، متعلق به جنگل‌های هیرکانی و بقیه جنگل‌های ایران تورانی است.

جنگل‌های هیرکانی موجود در این استان ادامه جنگل هیرکانی شمال کشور است که تمام این جنگل‌ها در چند سال گذشته به ثبت جهانی رسیده است. جنگل‌های هیرکانی دومین میراث بزرگ طبیعی ایران بعد از بیابان‌های لوت است که به ثبت جهانی رسیده است.

قدمت جنگل‌های هیرکانی به ۴۰ میلیون سال می‌رسد و تنها بازمانده جنگل‌های دوران ژوراسیک است.

جنگل‌های هیرکانی در منطقه درکش خراسان شمالی، متمایز از سایر جنگل‌های هیرکانی در کشور است و در حقیقت جنگل‌های هیرکانی در خراسان شمالی یک اکوتن محسوب می‌شود و در آن مخلوطی از گونه‌های رویشی هیرکانی و ایران تورانی دیده می شود.

در داخل جنگل‌های هیرکانی خراسان شمالی هم گونه‌های بلوط مشاهده می‌شود و هم گونه ارس. این در حالی است که در جنگل‌های شمال گونه بلوط وجود دارد و خبری از ارس نیست.

گونه‌های غالب در جنگل‌های هیرکانی اسان بلوط بلند مازو، بادامک و گیلاس وحشی است.

جنگل هیرکانی در این استان مانند یک موزه تلقی می‌شود، چون در این جنگل، گونه بلوط وجود دارد که وجود گونه بلوط در خراسان شمالی با اکوسیستم نیمه استپی بسیار خاص است.

در ناحیه رویشی ایران تورانی، خراسان شمالی نیز گونه منحصربه‌فرد ارس رشد می‌کند.

انتهای پیام