راهکارهای افزایش استقلال در کودکان

به گزارش مجله خبری آبادی 118، سحر پهلوان‌نشان روانشناس کودک و نوجوان در گفت‌وگو با مجله خبری آبادی 118 در پاسخ به این سوال که نیاز به استقلال در کودکان از چه سنی آغاز می‌شود گفت: در جریان تحول روان شناختی کودکان یا تحول شناختی آن‌ها در بازه 2 تا 5 سالگی با 6 ماه فاصله سنی زودتر یا دیرتر تقریبا استقلال  شروع می‌شود. به معنایی دیگر دوره دوم تحول روانی، جنسی و شناختی کودکان، آغاز می‌شود.

این روانشناس کودک در خصوص اشکال مختلف استقلال در کودکان تصریح کرد: شیوه‌های کلامی، جسمی، فیزیولوژیکی از انواع بروز و ظهور استقلال در دوره‌های مختلف است، گاه استقلال در سطح روانشناختی به شکل خودمحوری هم خود را نشان می‌دهد.

وی با اشاره به استقلال کلامی تصریح کرد: گاهی در بین کودکان می‌بینیم که زیاد از واژه نه استفاده می‌کنند در این شرایط کودک می‌خواهد انتخاب کند. ما در درمان و ایجاد استقلال جسمی، از تقویت نیروهای عضلانی و ماهیچه‌ای به شیوه بازی استفاده می‌کنیم مانند بازی‌هایی که با پرت کردن و گرفتن، خراب کردن و ساختن، کشیدن و رها کردن سر و کار دارد.

پهلوان نشان افزود: در سطح فعالیت‌های مرتبط با جسم، نگهداری یا بی اختیاری ادرار و مدفوع هم نقش دارد؛ در این شرایط کودک خود را صاحب اراده می‌داند که می‌تواند ادرار یا مدفوع را در هر زمان یا مکانی که بخواهد، تخلیه کند. حال می‌خواهد این مکان مناسب باشد یا نباشد.

والدین باید استقلال کودکان را تشویق کنند اما ازسوی دیگر ظرفیت شناختی کودک به اندازه ادراک خطر نیست و اگر کودک با خطر مواجه شود پیامدهای طولانی مدت را در پی دارد. چرا که از نظر روانشناختی کودک نگاهی عینی دارد و آن چه که در مقابل دیدگانش باشد را نگاه می‌کندوی سن استقلال در سطح روانشناختی به صورت خود محوری را تا 7 سالگی دانست و ادامه داد: کودک از زاویه دید خود به پدیده‌ها نگاه می‌کند مثلا کتاب را سمت خودش می‌گیرد و به پدر و مادر می‌گوید برای من بخوانید، یا در عکس عروسی پدر و مادر دنبال خودش می‌گردد، در فعالیت‌های مختلف می‌خواهد که اول او شروع کننده و آغازگر باشد، بنابراین تا اوایل هفت سالگی کودکان خود محوری‌شان بیشتر می‌شود و فرمان‌پذیری به یک شیوه و قاعده مشخص دیده می‌شود مثلا اگر مربی مهد یا معلم مدرسه به آن‌ها بگوید که طرحی را فقط باید رنگ قرمز کنید، یا برای فاصله بین کلمه‌ها باید حتما از رنگ نارنجی استفاده کنید، امکان ندارد که آن رنگ را تغییر بدهند.

این متخصص و روانشناس کودک در پاسخ به این سوال که چگونه والدین در به استقلال رسیدن، به فرزندان خود کمک کنند گفت: شناختن ویژگی‌های تحولی روانشناختی کودکان از بدو تولد تا حدود 12 سالگی که شامل پنج مرحله مختلف است، می‌تواند برای خانواده‌ها کمک کننده باشد. در واقع خانواده باید ویژگی‌های مرتبط با تحول بهنجار کودکان را بشناسند.

پهلوان نشان در ادامه اظهار کرد: والدین باید استقلال کودکان را تشویق کنند اما از سوی دیگر ظرفیت شناختی کودک به اندازه ادراک خطر نیست و اگر کودک با خطر مواجه شود پیامدهای طولانی مدت را در پی دارد. چرا که از نظر روانشناختی کودک نگاهی عینی دارد و آن چه که در مقابل دیدگانش باشد را نگاه می‌کند، یا حافظه کوتاه مدت‌اش آن قدر رشد پیدا نکرده است که بتواند از زوایای مختلف موضوع را تحلیل کند، بنابراین نیاز داریم که کودک را از مخاطرات آگاه کنیم.

وی با تاکید بر اینکه برخی مواقع اجازه تجربه‌های مختلف با نظارت غیرمستقیم یا دورا دور والدین می‌تواند به شکل گیری استقلال کودکان کمک کند، تصریح کرد: برای مثال در فرایند درست کردن یک کیک می‌توانیم فعالیت‌های بی خطر و یا کم خطرتری مانند هم‌زدن مواد کیک یا شکستن تخم‌ مرغ‌ها را به کودک بسپاریم و یا زمانی که به خرید می‌رویم، حق خرید تعداد مشخصی از کالا را از قفسه‌های مشخص به کودک بدهیم و یا در زمان پرداخت از کودک بخواهیم کارت را به فروشنده بدهد و کالا را تحویل بگیرد.

این روانشناس ادامه داد: در بعضی روزهای خاص در ماه برخی قاعده‌های خاص منزل می‌تواند تغییر پیدا کند یا به شکل دیگری اجرا شود. برای مثال بازی با رنگ انگشتی در حمام،  نقاشی‌های خلاق‌گونه در خانه مانند اینکه یک سری اشکال هندسی مانند دایره، مربع و مثلث را به کودک بدهیم و به او بگوییم که با این اشکال چه شکل‌هایی می‌تواند بسازد.

 پهلوان نشان با اشاره به اینکه استقلال می‌تواند در جنبه‌های مختلف هم دیده شود گفت: به طور مثال برای مواقعی که کودک می‌خواهد لباس بپوشد یا در سنین بالاتر می‌خواهد کلاس انتخاب کند والدین می‌توانند تنوع را محدود کنند، اما امکان انتخاب را به کودک واگذار کنند؛ بنابراین والدین با این رفتار به کودک نشان می‌دهند که خواهان و پذیرای استقلال او هستند.

انتهای پیام