قشم و ارس «کارت سبز» می‌گیرند؟
مدیر ژئوپارک جهانی قشم از ارزیابیِ میدانی یونسکو از ژئوپارک‌های قشم و ارس خبر داد و گفت: رأی نهایی درباره تمدید جایگاه جهانی ژئوپارک قشم و همچنین ثبت جهانی ژئوپارک ارس در یونسکو، ماه سپتامبر ۲۰۲۲ (شهریورماه ۱۴۰۱) صادر می‌شود.
علیرضا امری‌کاظمی – مدیر ژئوپارک جهانی قشم – با اشاره به پایان ارزیابی‌های دو ارزیاب یونسکو که اهل اسپانیا و ویتنام هستند، در گفت‌وگو با مجله خبری آبادی 118 درباره دلایل حضور این ارزیاب‌ها در ایران، توضیح داد: ارزیابان یونسکو با دو ماموریت ارس و قشم به ایران سفر کرده‌اند. این ارزیابی پس از دو سال وقفه به دنبال همه‌گیری کرونا، امسال انجام شد. در واقع سال گذشته یونسکو فقط ژئوپارک‌های اروپا را پس از یک سال وقفه آن هم توسط ارزیابان اروپایی بررسی کرد که با توجه به همه‌گیری کرونا ارزیابی‌ها محدود انجام شد. ارزیابی و بررسی باقی ژئوپارک‌ها از امسال آغاز شده است.
او افزود: ارزیابی ژئوپارک قشم با هدف بررسی دوره‌ای ژئوپارک جهانی قشم، هر چهار سال یک‌بار، صورت گرفت تا درباره تمدید عضویت آن در شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو تصمیم گرفته شود. تا این مرحله، ارزیابان یونسکو پس از سه روز مشاهده و بررسی شاخص‌های جهانی ژئوپارک قشم نسبت به وضعیت موجود، اعلام رضایت کردند و نظرشان بر این بود که ژئوپارک قشم در بسیاری از زمینه‌ها می‌تواند الگوی دیگر ژئوپارک‌ها باشد و تقریبا ایرادی نگرفتند. در جلسه فنی پایانی هم با مرور ارزیابی انجام شده، درباره ایراد خاصی صحبت نشد و فقط پیشنهادهایی در راستای بهتر شدن از سوی ارزیابان یونسکو مطرح شد.
عضو شورای عالی ژئوپارک‌های جهانی یونسکو گفت: ارزیابی ژئوپارک‌های جهانی یونسکو هر چهار سال یک‌بار با هدف بررسی وضعت آن‌ها انجام می‌شود، قرار بود قشم در سال ۲۰۲۰ با پایان مهلت چهار ساله‌اش ارزیابی شود که به دلیل شیوع ویروس جدید کرونا این برنامه تا سال ۲۰۲۲ عقب افتاد. اکنون که ارزیابی صورت گرفته، گزارش ارزیابان یونسکو به شورای عالی ژئوپارک‌های جهانی یونسکو فرستاده می‌شود تا در جلسه‌ای به بحث گذاشته شود و نهایت، در شورای ۱۲ نفره که سپتامبر ۲۰۲۲ برگزار خواهد شد به رأی گذاشته شود. در این شورا مشخص می شود که قشم موفق به دریافت «کارت سبز» یونسکو خواهد شد و جایگاه جهانی آن برای چهار سال دیگر تثبیت می‌شود؟
مدیر ژئوپارک جهانی قشم همچنین در واکنش به اعتراض‌هایی که در جریان ارزیابی برخی ژئوسایت‌های قشم مطرح شد و انتقادهای ساکنان برخی ژئوسایت ها به حذف برخی رویدادها و ژئوسایت ها از چشم ارزیابان یونسکو، گفت: ژئوپارک قشم ۳۵ ژئوسایت در وسعت دو هزار کیلومتر است که قطعا ارزیابان یونسکو در سه روز نمی‌توانند تمام این منطقه را بررسی کنند. ضمن این‌که ارزیابی ژئوپارک‌ها براساس شاخص‌ها و استاندارد جهانی صورت می‌گیرد و در هیچ‌کجا ارزیابان تمام فضای ژئوپارک‌ها را ارزیابی نمی‌کنند. برنامه قشم هم به حدی فشرده بود که فقط یکی از ارزیابی‌ها تا ساعت ۲ بامداد طول کشید. با توجه به این شرایط، معمولا منتخبی از فعالیت‌های ژئوپارک مورد مشاهده و ارزیابی قرار می‌گیرد و با این حال، گزارش ارزیاب‌ها براساس شاخص‌های یونسکو دست‌کم در ۲۰ صفحه تنظیم می‌شود. از طرفی، قابل درک است که بسیاری تمایل دارند تمام ظرفیت خود را به ارزیابان یونسکو نشان دهند، ولی باید برنامه ارزیابی‌ها را در مقیاس و استاندارد جهانی درنظر گرفت و نه با نگاه محلی.
او درباره ارزیابی از ژئوپارک پیشنهادی ارس که پرونده آن یک بار اوایل دهه نود رد شد نیز اظهار کرد: ارزیابی میدانی دو ارزیاب یونسکو از ژئوپارک ارس نیز همانند قشم به مدت سه روز انجام شد. این ارزیابی قرار بود در سال ۲۰۲۰ میلادی انجام شود که به علت کرونا تا امسال به تعویق افتاد.
ارزیاب بین‌المللی ژئوپارک‌های یونسکو اضافه کرد: ژئوپارک ارس قبلا دارای ۲۲ ژئوسایت بود که در فرصت دو ساله کرونا و توقف ارزیابی‌ها، تعداد آن‌ها به ۲۷ ژئوسایت افزایش یافت. درحال حاضر نیز زیرساخت ۱۷ ژئوسایت در ارس کامل شده و در زمینه شبکه‌سازی، همیاری و مشارکت جامعه محلی، راه‌اندازی موزه و آموزش‌های اجتماعی و فرهنگی، اقدامات خوبی صورت گرفته است. ارزیابان یونسکو هم مجموعه‌ای از این فعالیت‌ها را ارزیابی کردند که در نهایت، این گزارش به شورای عالی ژئوپارک‌های جهانی ارسال خواهد شد تا در جلسه سپتامبر ۲۰۲۲ شورای عالی شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسنو نیز بررسی شود، اما چون ژئوپارک ارس تازه معرفی شده است، باید یک مرحله دیگر را پشت سر بگذراند و تاییدیه مجموع یونسکو را که در پاییز تشکیل می‌شود، دریافت کند و در نهایت، گواهی‌نامه رسمی ژئوپارک ارس در صورت کسب رآی شورای عالی، در بهار سال ۱۴۰۲ صادر خواهد شد. به هر حال نتیجه پرونده ارس در ماه سپتامبر مشخص خواهد شد.
امری‌کاظمی با یادآوری این‌که درخواست پرونده ارس یک بار در اواخر دهه هشتاد در شورای جهانی ژئوپارک‌ها رد شده بود، گفت: این پرونده آن زمان با معیارهای ژئوپارک‌های جهانی مطابقت نداشت؛ تعداد ژئوسایت‌های آن محدود بود، زیرساخت خاصی ایجاد نکرده بودند، جامعه محلی اصلا درگیر نبود، مطالعات، پژوهش‌ها و محتواسازی‌ها دقیق و کامل نبود و با ضوابط یونسکو فاصله زیادی داشت. اکنون این موارد اصلاح شده و ما امیدوارم ارس برچسب ژئوپارک جهانی را این‌بار دریافت کند.
عضو شورای عالی ژئوپارک‌های جهانی یونسکو همچنین درباره وضعیت پرونده ژئوپارک طبس که در تهیه آن نیز نقش داشته است، توضیح داد: طبس یکی از جدیدترین پرونده‌های ژئوپارک ایران است که در پاییز ۱۴۰۰ آماده شد و طبق برنامه، در نیمه تیرماه ۱۴۰۱ ارزیابی آن با اعزام گروه دیگری از یونسکو به طبس انجام خواهد شد که مطابق معمول مدت این ارزیابی سه روز خواهد بود.
انتهای پیام
