مطالعات تاریخی در حوزه زیارت کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد

محمدرضا قائمی‌نیک شامگاه گذشته ۱۴ دی ماه، در سلسله نشست‌های تخصصی زیارت و گردشگری که در پژوهشکده مطالعات اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: ما در کشور سندها را می‌نویسیم و در نوشتن آن‌ها دو مسئله رعایت نمی‌شود. در سندنویسی سندها معمولا پس از مطالعات میدانی‌ انجام ‌می‌شود و سند باید درک درستی‌ از واقعیت‌های ‌حوزه مورد نظر را در برگیرد.

وی اضافه کرد: وجود سند لازم است و باید ناظر بر واقعیت‌های موضوع مورد نظر باشد و به تناسب رفتارها بین عمل و سند باید احتمال ویرایش برای دوره‌های مختلف وجود داشته باشد. نکته دوم این است که ما در قلمرو امور فرهنگی زیارت به نظر می‌رسد ابزارهای اجرای سیاست‌ها را نداریم. به عنوان مثال افرادی که در حوزه زیارت مسلط باشند نداریم. با توجه به اینکه در برخی از موارد ایده‌های خوبی در حوزه زیارت مطرح شده است، اما یا فعالیت‌ها به اهل آن سپرده نشده‌اند یا قدرت اجرا وجود نداشته و این حوزه دچار چالش‌هایی شده است.

قائمی‌نیک بیان کرد: به طور مشخص در حوزه پژوهش و اسنادی که وجود دارد حجم مطالعات گردشگری چندین برابر حوزه زیارت است و این تفکیک نیز حوزه به رسمیت شناخته شده‌ای است. در کتاب‌هایی که به زبان مختلف نوشته می‌شود فصل مربوط به حوزه زیارت و گردشگری به صورت تفکیک شده، پرداخت شده‌اند. سعی می‌شود بین این دو موضوع ارتباطی ایجاد شود اما در نهایت باز هم تفاوتی بین آن‌ها وجود دارد که کاملا مفهوم شده است.

وی ابراز عقیده کرد: باید گفت که این تفکیک لزوما تفکیک سیاسی نیست و به نظر من نیز ما هم باید این دو موضوع را از یکدیگر تفکیک کنیم، البته در میدان عمل می‌توان ارتباط و مشارکت‌هایی بین این دو مسئله ایجاد کرد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی ادامه داد: مورد دیگری که در این حوزه باید مد نظر قرار گیرد این است که در حوزه مطالعات زیارت در دو دهه اخیر مسائل جدیدی در حوزه فرهنگ‌ مطرح‌شده است، به عنوان مثال تمدن نوین اسلامی در ادبیات ۲۰ سال پیش ما وجود ندارد اما در حال حاضر به این پدیده توجه می‌شود، حال سوال اینجاست که آیا زیارت نیز به عنوان مثال باید به این پدیده نیز توجه داشته باشد یا خیر؟ با توجه به پاسخ این سوال به عقیده من باید به مسائل رو به رشد حوزه زیارت نیز توجه شود.

قائمی‌نیک یادآور: بین دو حوزه به اقتضای ضرورت شرایط می‌توان تفکیک ایجاد کرد. یک حوزه مسائل فرهنگی روزمره زیارت و دیگری مطالعات بلندمدت است که احتمالا در ۵ سال آینده نتیجه‌بخش خواهد بود. طبیعتا حوزه مطالعات بلندمدت به این دلیل که خروجی دراز مدتی دارد، کمتر مورد توجه مسئولین قرار می‌گیرد و درخواست دارم که این حوزه به عنوان اتاق فکر فعالیت داشته باشد و به نوعی کوله بار فرهنگی شهرداری را به تدریج تغذیه کند.

وی ابراز عقیده کرد: در مشهد حوزه زیارت با توجه به اینکه به مسئله زائرین معطوف شده و مسئله خدمت زیارت در آن برجسته است، معمولا به بحث‌های مطالعات تاریخی کمتر توجه می‌شود. به عقیده من  باید به تاریخ گذشته زیارت و مناسکی که در حوزه زیارت تا امروز شکل گرفته است توجه و در سیاستگذاری‌ها به آن‌ها رجوع کنیم .

انتهای پیام