پیری؛ بمب واقعی جمعیت

مردم در سراسر جهان عمر طولانی‌تر دارند. امروزه بیشتر مردم می‌توانند انتظار داشته باشند که تا دهه ۶۰ عمر خود و بعد از آن زندگی کنند. هر کشوری در جهان هم از نظر اندازه و هم از نظر نسبت افراد مسن در جمعیت، رشد را تجربه می‌کند. جمعیت رشد می‌کند اما سرعت آن در حال کاهش است؛ انتظار می‌رود جمعیت جهان در سال ۲۰۳۰ به ۸.۵ میلیارد نفر و در سال ۲۰۵۰ به ۹.۷ میلیارد و در سال ۲۱۰۰ به ۱۰.۴ میلیارد نفر برسد.

در سال ۲۰۲۰، نرخ رشد جهانی برای اولین‌بار از سال ۱۹۵۰ به زیر یک درصد در سال کاهش یافت. نرخ‌ها در کشورها و مناطق متفاوت است؛ بیش از نیمی از افزایش جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ تنها در هشت کشور کنگو، مصر، اتیوپی، هند، نیجریه، پاکستان، فیلیپین و تانزانیا متمرکز خواهد شد. ۴۶ کشور کمتر توسعه‌یافته جزو سریع‌ترین کشورهای جهان از لحاظ رشد جمعیت هستند. پیش‌بینی می‌شود تعداد بسیاری از آنها بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۵۰ دو برابر شوند که فشار بیشتری بر منابع وارد و دستیابی به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل را با چالش‌هایی مواجه می‌کنند.

جمعیت سالمندان در حال افزایش است و پیش‌بینی می‌شود که سهم جمعیت ۶۵ ساله یا بالاتر جهان از ۱۰ درصد در سال ۲۰۲۲ به ۱۶ درصد در سال ۲۰۵۰ افزایش یابد. در سال ۲۰۵۰، ۸۰ درصد از سالمندان در کشورهای با درآمد پایین و متوسط زندگی خواهند کرد. سرعت پیری جمعیت بسیار سریع‌تر از گذشته است. در سال ۲۰۲۰، تعداد افراد ۶۰ سال و بالاتر، از کودکان کمتر از ۵ سال، بیشتر بود. بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۵۰، نسبت جمعیت بالای ۶۰ سال جهان تقریباً از ۱۲ درصد به ۲۲ درصد خواهد رسید.

تا سال ۲۰۳۰، از هر ۶ نفر در جهان یک نفر ۶۰ سال یا بیشتر خواهد بود. در این زمان، سهم جمعیت ۶۰ ساله و بالاتر از یک میلیارد در سال ۲۰۲۰ به ۱.۴ میلیارد افزایش خواهد یافت. تا سال ۲۰۵۰، جمعیت افراد ۶۰ ساله و بالاتر در جهان دو برابر خواهد شد (۲.۱ میلیارد). پیش‌بینی می‌شود تعداد افراد ۸۰ ساله یا بیشتر بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۵۰ سه برابر شود و به ۴۲۶ میلیون نفر برسد.

در حالی که این تغییر در توزیع جمعیت یک کشور به سمت سنین بالاتر که به‌عنوان پیری جمعیت شناخته می‌شود از کشورهای با درآمد بالا شروع شد (به عنوان مثال در ژاپن ۳۰ درصد جمعیت در حال حاضر بالای ۶۰ سال سن دارند)، اکنون در سنین پایین و متوسط است. تا سال ۲۰۵۰، دو سوم جمعیت بالای ۶۰ سال جهان در کشورهای با درآمد کم و متوسط زندگی خواهند کرد.

کاهش مداوم باروری منجر به افزایش تمرکز جمعیت در سنین کار (بین ۲۵ تا ۶۴ سال) شده است و فرصتی برای رشد سریع اقتصادی سرانه ایجاد کرده است. این تغییر در توزیع سنی فرصت محدود زمانی را برای رشد اقتصادی شتابان فراهم می‌کند.

مهاجرت بین‌المللی تأثیر مهمی بر روند جمعیت در برخی کشورها دارد. برای کشورهای پردرآمد بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰، سهم مهاجرت بین‌المللی در رشد جمعیت از موازنه موالید بیش از مرگ‌ومیر بود. طی چند دهه آینده، مهاجرت تنها محرک رشد جمعیت در کشورهای پردرآمد خواهد بود.

نرخ رشد هند در سال ۱۹۷۲ به ۲.۳ درصد رسید که اکنون به کمتر از یک درصد کاهش یافته است. در این دوره، تعداد فرزندان هر زن هندی در طول زندگی خود از حدود ۵.۴ به کمتر از ۲.۱ در حال حاضر کاهش یافته است به این معنی که هندی‌ها به نرخ باروری جایگزینی رسیده‌اند که در آن جمعیت دقیقاً خود را از نسلی به نسل دیگر جایگزین می‌کند.

نرخ باروری نزول کرده و نرخ مرگ‌ومیر با افزایش دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و پیشرفت در پزشکی کاهش یافته است. جمعیت صفر تا ۱۴ سال و ۱۵ تا ۲۴ سال به کاهش ادامه خواهد داد در حالی که جمعیت ۲۵ تا ۶۴ و بالای ۶۵ سال در دهه‌های آینده افزایش خواهند یافت. این کاهش مرگ‌ومیر زودرس برای نسل‌های متوالی که در افزایش سطح امید به زندگی در بدو تولد منعکس می‌شود، محرک رشد جمعیت در هند بوده است.

نرخ رشد جمعیت جهان در دهه‌های اخیر به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است و پیش‌بینی می‌شود که به کندی ادامه دهد. همه‌گیری کووید-۱۹ با وجود حدود ۱۵ میلیون مرگ مستقیم و غیرمستقیم مرتبط با کووید-۱۹ و کاهش تقریباً دو ساله امید به زندگی در سراسر جهان در طول دو سال اول همه‌گیری، تنها اندکی بر اندازه و رشد جمعیت جهان تأثیر گذاشته است. اگرچه این بیماری همه‌گیر نابرابری‌ها را تشدید کرده و به‌طور بالقوه بار اقتصادی جدیدی را در نتیجه علائم کووید طولانی ایجاد کرده اما تأثیر آن بر باروری نامشخص است.

کشورهای دارای جمعیت سالخورده باید اقداماتی از جمله بهبود پایداری سیستم‌های تامین اجتماعی و بازنشستگی و ایجاد مراقبت‌های بهداشتی همگانی و سیستم‌های مراقبت طولانی‌مدت را برای انطباق برنامه‌های عمومی با نسبت رو به رشد افراد مسن انجام دهند.

برای به حداکثر رساندن مزایای بالقوه توزیع سنی مطلوب، کشورها باید در توسعه بیشتر سرمایه انسانی خود با اطمینان از دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و آموزش باکیفیت در تمام سنین و با ارتقای فرصت‌ها برای اشتغال مولد و کار شایسته سرمایه‌گذاری کنند. برای افرادی که قبلاً در گروه سنی ۲۵ تا ۶۴ سال قرار دارند، به مهارت نیاز است که تنها راه برای اطمینان از بهره‌وری بیشتر و درآمد بهتر است.

نرخ رشد جمعیت در کشورها، گروه‌های درآمدی و مناطق جغرافیایی به‌طور قابل‌توجهی متفاوت است. رشد در میان کشورهای کم درآمد و در آفریقا به‌طور نامتناسبی بالاست و در میان کشورهای با درآمد متوسط و به ویژه بالا و در اروپا به‌طور نامتناسبی پایین است. چیزی که به سرعت جهانی می‌شود این است که پیری جمعیت، فراگیرترین و غالب‌ترین روند جمعیتی جهانی است که به دلیل کاهش باروری، افزایش طول عمر و پیشرفت گروه‌های بزرگ به سنین بالاتر است.

ساختار سنی جمعیت در طول سال‌ها به شدت تغییر کرده است. امید به زندگی جهانی از ۳۴ سال در سال ۱۹۱۳ به ۷۲ سال در سال ۲۰۲۲ افزایش یافت و انتظار می‌رود این مسیر بلندمدت ادامه یابد. در همین حال، بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۰، باروری در همه کشورهای جهان کاهش یافته است.

مجمع عمومی سازمان ملل سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰ را به‌عنوان دهه سالمندی سالم سازمان ملل اعلام کرد و از سازمان بهداشت جهانی خواست اجرای آن را رهبری کند. دهه پیری سالم سازمان ملل‌متحد، همکاری جهانی است که دولت‌ها، آژانس‌های بین‌المللی، متخصصان، دانشگاه‌ها، رسانه‌ها و بخش خصوصی را برای ۱۰ سال اقدام هماهنگ، کاتالیزور و مشارکت برای تقویت زندگی طولانی‌تر و سالم‌تر گرد هم می‌آورد.

چالش‌های پاسخگویی به پیری جمعیت را باید در نظر گرفت. برخی از افراد ۸۰ ساله دارای توانایی‌های جسمی و ذهنی مشابه بسیاری از افراد ۳۰ ساله هستند. سایر افراد کاهش قابل‌توجهی در ظرفیت‌ها در سنین بسیار پایین‌تر را تجربه می‌کنند. یک پاسخ جامع بهداشت عمومی باید به این طیف وسیع از تجربیات و نیازهای سالمندان پاسخ دهد. همه کشورها برای اطمینان از اینکه سیستم‌های بهداشتی و اجتماعی آنها آماده استفاده حداکثری از این تغییر جمعیتی را دارند با چالش‌های بزرگی مواجه هستند.

زمانی که سازمان ملل‌ متحد و سازمان بهداشت جهانی تأسیس شد، تعداد کودکان زیر ۱۵ سال هفت برابر بیشتر از افراد ۶۵ سال و بالاتر بود. این گروه‌ها تا سال ۲۰۵۰، تقریباً به یک اندازه خواهند بود. تنها بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۵۰، سهم جهانی افراد ۸۰ سال و بالاتر تقریباً به ۵ درصد می‌رسد که این تغییرات نشان‌دهنده مجموعه عظیمی از چالش‌های بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی در دهه‌های آینده است. پرداختن به همه این چالش‌ها مستلزم تغییرات معنادار در رفتارهای سبک زندگی، سرمایه‌گذاری‌های دولتی و خصوصی، اصلاحات نهادی و سیاست‌گذاری و نوآوری و پذیرش فناوری است.

پیری جمعیت، بالاترین روند جمعیتی جهانی است و همه‌گیری می‌تواند به ما بیاموزد که چگونه برای آن آماده شویم. پیری جمعیت مانند همه‌گیری کووید-۱۹، همراه با چالش‌های آن، فرصت‌هایی را برای جوامع فراهم می‌کند تا جهت‌گیری مجدد و تجدید قوا کنند. واضح‌ترین نکته نیاز به آمادگی بیشتر است. درس‌های سخت دیگر که از همه‌گیری آموختیم به شناسایی شکاف‌ها در مراقبت از آسیب‌پذیرترین جوامع، نقش فناوری برای ارتباط خانه‌ها، ارزیابی مجدد تعادل کار و زندگی خانگی که می‌تواند مزایای سلامتی بلندمدت داشته باشد، نیاز دارد و تمرکز مجدد بر اهمیت سلامت روان از آنجایی که جهان بمب رشد جمعیت را از بین می‌برد و به دنبال تقویت خود در برابر انفجار پیری جمعیت است، مسیری را برای ارتباط دوباره رویکرد جهانی به پیری سالم پیشنهاد می‌کنند.

منابع

drishtiias.com

who.int

imf.org

انتهای پیام