تربیت مؤثر در سال‌های دبستان شکل می‌گیرد نه در نصیحت‌های نوجوانی

به گزارش مجله خبری آبادی 118، علی نوری ـ دبیر گروه خانواده انجمن جامعه‌شناسی ایران ـ در نشست «نقش خانواده در پرورش مهارت‌های اجتماعی و هیجانی کودکان» با اشاره به تغییرهای گسترده در شیوه‌های فرزندپروری و فاصله نسلی ایجادشده میان والدین و فرزندان، گفت: در گذشته الگوهای تربیتی از خانواده گسترده و نزدیک‌ترین اطرافیان مانند عمو، خاله و دایی گرفته می‌شد. الگوها مشابه بودند، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی وجود نداشت و تربیت کودک در یک بستر هم‌سو و هماهنگ شکل می‌گرفت. اما امروز شرایط کاملاً متفاوت است. والدین خود تحت تأثیر سبک زندگی مدرن و رسانه‌های اجتماعی قرار دارند و همین امر سبب شده تربیت فرزندان نیز دستخوش تغییر شود.

او افزود: والدین امروز از فرزندانشان انتظار دارند رفتاری مشابه نسل خودشان داشته باشند، در حالی که شیوه تربیت و امکانات زندگی به‌ کلی تغییر کرده است. تعداد فرزندان کمتر شده، آزادی بیشتری به آن‌ها داده می‌شود و رفاه و دسترسی به امکانات بیشتر است؛ بنابراین نمی‌توان انتظار همان نتایج گذشته را داشت. والدین باید بدانند که جامعه امروز، نیازمند والدینی آگاه و آموزش‌دیده است؛ والدینی که بدانند چگونه با نسل جدید ارتباط برقرار کنند.

اهمیت دوران دبستان در تربیت کودکان

این جامعه‌شناس با تأکید بر اهمیت دوران دبستان در تربیت کودکان، گفت: بهترین زمان برای تربیت فرزند از ۶ تا ۱۲ سالگی است؛ دوره‌ای که کودک در مدرسه حضور دارد و شخصیتش شکل می‌گیرد. پیش از شش سالگی، یادگیری او تقلیدی است و بعد از ۱۲ سالگی، الگوگیری از همسالان و محیط اجتماعی آغاز می‌شود. بنابراین اگر والدین در این بازه زمانی نقش تربیتی خود را ایفا نکنند، اثرگذاری‌شان در آینده بسیار کمتر خواهد بود.

او ادامه داد: در نظام‌های آموزشی پیشرفته، با تجربه‌ترین معلمان برای دوره دبستان انتخاب می‌شوند، چون در این دوره کودکان باید مهارت‌های زندگی را بیاموزند، نه فقط محفوظات درسی. آن‌ها باید یاد بگیرند چگونه ارتباط برقرار کنند، تصمیم بگیرند، حل مسئله کنند، احساسات‌شان را ابراز کنند، به محیط زیست احترام بگذارند و صرفه‌جویی را بیاموزند.

نوری در بخشی از سخنانش به اهمیت ارتباط صادقانه والدین و فرزندان اشاره کرد و گفت: والدین باید یاد بگیرند چگونه رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد بسازند. در خانواده نباید رمز و راز وجود داشته باشد. اگر والدین رفتار شفافی داشته باشند، فرزند نیز یاد می‌گیرد اعتماد کند و مسائل خود را پنهان نکند. برای ایجاد رابطه مؤثر، لازم است والدین با فرزندانشان زمان بگذرانند، گفت‌وگوی دو نفره داشته باشند، درک متقابل را تمرین کنند و از رفتارهای پرخاشگرانه، تحقیر و سرزنش بپرهیزند.

او درباره الگوی ارتباطی خانواده‌ها توضیح داد: جامعه ما به‌طور کلی شفاهی است و حدود ۸۵ درصد ارتباطات از طریق گفتار، لحن و حرکات غیرکلامی شکل می‌گیرد. بنابراین زبان بدن، حالت‌های چهره، نگاه و حتی طرز نشستن والدین تأثیر مستقیمی بر احساس امنیت و اعتماد فرزند دارد.

تأثیر رسانه‌ها بر هویت نسل جدید

این پژوهشگر خانواده با اشاره به تغییر ارزش‌ها و تأثیر رسانه‌ها بر هویت نسل جدید گفت: تغییر در جامعه امری طبیعی است، اما باید به‌صورت تدریجی و متعادل رخ دهد. تغییرهای ناگهانی، مانند «زدن زیر میز»، سبب از بین رفتن هم‌زمان خوبی‌ها و بدی‌ها می‌شود. در مسیر گذار از سنت به مدرنیته، باید هم روحیه نوجویی داشت و هم از تجربه و احتیاط بهره برد.

او در ادامه بیان کرد: در گذشته تغییر هر نسل حدود ۳۰ سال فاصله داشت، اما امروز این فاصله به ۵ تا ۱۰ سال رسیده است. به همین دلیل، اختلاف دیدگاه میان والدین و فرزندان بسیار زیاد شده است. گاهی والدین فرزند را انکار می‌کنند و گاهی فرزندان قادر به درک والدین نیستند؛ در نتیجه، والدین دچار احساس شکست و خودباختگی می‌شوند. در حالی که فرزندان امروز بیش از هر چیز نیاز به ارتباط دارند. بزرگ‌ترین شکنجه انسان، محرومیت حسی است؛ یعنی وقتی کسی شنیده و درک نشود.

تقویت رابطه والدین و فرزندان

نوری سپس به راهکارهای تقویت رابطه والدین و فرزندان پرداخت و گفت: والدین باید راه نفوذ به دنیای درونی فرزندشان را پیدا کنند. برخی کودکان با تأیید شدن و تحسین ارتباط می‌گیرند، برخی با وقت‌گذرانی و گفت‌وگو، برخی با خدمت‌کردن و رسیدگی (مثل تهیه غذای مورد علاقه)، برخی با نوازش و تماس فیزیکی، و برخی دیگر با هدیه‌های کوچک. شناختن این «کُد ارتباطی» برای هر کودک، رمز موفقیت در تربیت است.

او تأکید کرد: هیچ‌گاه رابطه را با قهر و قطع ارتباط تنبیه نکنید. گفت‌وگو و حتی اختلاف نظر، بخشی از رابطه است، اما قطع ارتباط یعنی پایان آن.

در پایان نوری گفت: باید از فرهنگ گذشته بهره بگیریم و نقاط مثبت آن را حفظ کنیم، اما در عین حال با آگاهی و تدبیر به سمت آینده حرکت کنیم. خانواده، نخستین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی است که ارزش‌ها را منتقل می‌کند و اگر در این نهاد، گفت‌وگو، احترام و درک متقابل حاکم باشد، جامعه نیز متعادل‌تر و سالم‌تر خواهد بود.

بنابر اعلام روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، علاقمندان به شرکت در این نشست‌ها از طریق فضای مجازی، می‌توانند به نشانی اینترنتی live.kpf.ir/ch/kargah با گزینه مهمان وارد شوند یا از طریق کانال کانون در نرم‌افزار شاد به نشانی shad.ir/kpf_live به‌ صورت برخط دنبال کنند.

هفته ملی کودک با شعار «کودکان، حال خوش زندگی» از ۱۵ تا ۲۱ مهر ۱۴۰۴ در سراسر کشور برگزار می‌شود.

انتهای پیام